Filologiya (yun. phileo – sevirəm və logos – söz, fikir, elm) – dil və ədəbiyyatın hərtərəfli və sistemli öyrənilməsini özündə birləşdirən geniş bir elm sahəsidir. Sadəcə sözlərin öyrənilməsindən kənara çıxan filologiya, dilin tarixi inkişafını, onun strukturunu, fonetikasını, morfologiyasını, sintaksisini, leksikasını, semantikasını, eləcə də ədəbiyyatın tarixini, nəzəriyyəsini, tənqidini və janrlarını əhatə edir.
Filologiyanın öyrənmə obyekti yalnız müəyyən bir dil və ədəbiyyat deyil, həm də bu dilin və ədəbiyyatın mədəni kontekstindəki yeri və rolu, sosial və tarixi amillərlə əlaqəsi, digər dillər və ədəbiyyatlarla qarşılıqlı əlaqələridir. Bu elmin çoxşaxəli təbiəti onu tarix, antropologiya, sosiologiya, psixologiya və digər humanitar elmlərlə sıx əlaqələndirir.
Qədim yunan mənşəli olan filologiya termini, əslində, "sözə məhəbbət" mənasını daşıyır. Bu, filologiyanın sadəcə bir fənn kimi deyil, həm də dərin bir intellektual həvəs, biliyə olan sonsuz ehtiras kimi qəbul edilməsini göstərir. Filoloqlar dil və ədəbiyyatın incəliklərini araşdırmaqla yanaşı, keçmişlə əlaqəni saxlayır, mədəni irsi qoruyur və gələcək nəsillər üçün biliyin əsasını qoyurlar.
Müasir filologiya, klassik dillər (qədim yunan və latın) ilə yanaşı, müxtəlif müasir dilləri və ədəbiyyatlarını da əhatə edir. Bununla yanaşı, korpus filologiyası kimi yeni sahələr yaranmış, kompüter texnologiyalarının imkanlarından istifadə olunmaqdadır. Filologiya, dil və ədəbiyyatın öyrənilməsində yeni üsulların tətbiqini təmin edir və bu sahələrdə dərin tədqiqatlar aparmağa imkan verir.