izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Genetika [yun.] Biologiyanın canlı orqanizmlərin irsiyyət xüsusiyyətlərini və onların nəsildən-nəslə ötürülmə mexanizmlərini, eləcə də bu xüsusiyyətlərdə baş verən dəyişiklikləri (mutasiyalar) öyrənən bölməsidir.

Genetika, həyatın əsas sirrlərindən birini – canlıların valideynlərinə bənzəməsini və eyni zamanda, onlardan fərqlənməsini izah edir. Bu elm sahəsi, canlıların xarici görünüşündən (fenotip) tutmuş, biokimyəvi proseslərinə qədər olan bütün xüsusiyyətlərin irsiyyət əsaslarını araşdırır. Genetika, genlərin quruluşunu, funksiyasını, onların bir-biri ilə və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqələrini öyrənir. Genlər, DNT (deoksiribonuklein turşusu) molekulunun müəyyən hissələri olub, canlıların xüsusiyyətlərini müəyyən edən informasiyanı daşıyırlar.

Genetikanın öyrəndiyi əsas anlayışlardan biri də irsiyyətdir. İrsiyyət, valideynlərdən övladlara xüsusiyyətlərin ötürülməsidir. Bu ötürülmə, genlərin nəsildən-nəslə ötürülməsi ilə əlaqədardır. Digər vacib anlayış isə dəyişkənlikdir. Dəyişkənlik, canlıların bir-birindən fərqlənməsini, yəni irsiyyət xüsusiyyətlərindəki fərqləri əks etdirir. Bu fərqlər, mutasiyalar, rekombinasiyalar və ətraf mühitin təsiri nəticəsində meydana çıxır.

Genetikanın praktik tətbiqləri çox genişdir. Tibbdə irsi xəstəliklərin diaqnostikası və müalicəsi, kənd təsərrüfatında yüksək məhsuldarlılılı bitki və heyvan sortlarının yaradılması, məhkəmə ekspertizasında genetik barmaq izlərinin təyini genetikanın əhəmiyyətini göstərən nümunələrdir. Müasir genetika, gen mühəndisliyi, genomika və proteomika kimi yeni sahələri əhatə edir və biotexnologiyanın inkişafında mühüm rol oynayır.

Qısacası, genetika, canlıların həyatının əsasını təşkil edən irsiyyət və dəyişkənlik hadisələrini öyrənən və həyatın sirrlərini açmağa kömək edən dinamik və sürətlə inkişaf edən bir elm sahəsidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz