İmmunizasiya (latıncadan) tibb və biologiyada immunitet sisteminin xüsusi bir antijenə qarşı müdafiə reaksiyası yaratmaq üçün süni şəkildə stimullaşdırılması prosesidir. Sadəcə olaraq, orqanizmin xəstəlik törədən mikroblar (viruslar, bakteriyalar, göbələklər və s.) və ya onların zəhərlərinə qarşı müqavimət qabiliyyətinin artırılması deməkdir.
İmmunizasiya, xəstəlik törədən amillərin zəiflədilmiş və ya öldürülmüş formalarının, onların tərkib hissələrinin (antigenlərin) və ya süni olaraq hazırlanmış antikorların bədənə daxil edilməsi yolu ilə həyata keçirilir. Bu, orqanizmin müvafiq antikorları istehsal etməsinə və gələcəkdə həmin xəstəlik törədicisinə qarşı müdafiə mexanizmini hazırlamasına səbəb olur. Beləliklə, gələcəkdə əgər insan həmin xəstəlik törədicisi ilə təmasda olsa belə, xəstələnmə riski minimallaşdırılır və ya xəstəliyin gedişi daha yüngül keçir.
İmmunizasiyanın ən məşhur üsulu peyvəndləmədir. Peyvəndlər, xəstəliyi törədən orqanizmlərin zəiflədilmiş, öldürülmüş və ya parçalanmış formalarını ehtiva edir. Bu vasitə ilə bədən xəstəliyə qarşı müdafiə reaksiyası inkişaf etdirir, ancaq xəstəlik əlamətləri göstərmədən.
İmmunizasiyanın tarixi qədim zamanlara gedib çıxır, lakin elmi əsaslar üzərində inkişafı Edward Jenner-in çiçək xəstəliyinə qarşı peyvəndin kəşfi ilə başlayıb. Bu gün isə saysız-hesabsız yoluxucu xəstəliklərə qarşı müxtəlif peyvəndlər mövcuddur və bu, insan sağlamlığının qorunmasında əvəzolunmaz rol oynayır. İmmunizasiya proqramları sayəsində çoxlu sayda xəstəliyin qarşısı alınır və ya tamamilə məhv edilir.
Qeyd etmək vacibdir ki, immunizasiya hər zaman 100% qorunma təmin etmir. Ancaq xəstəliyin ağırlaşmasının qarşısını almaqda və əhalinin ümumi immunitet səviyyəsini qaldırmaqda çox əhəmiyyətli rol oynayır. Bununla yanaşı, hər bir peyvəndin öz effektivlik dərəcəsi və potensial yan təsirləri ola bilər.