Qəza (ərəbcədən) – gözlənilməz, istənilməyən və adətən mənfi nəticələrə səbəb olan hadisədir. Bu, sadəcə bədbəxt hadisədən daha çoxdur; qəza, həmişə təsadüfi və ya qaçılmaz görünən səbəblərdən yaranan, insan həyatına, əmlaka və ya ətraf mühitə zərər verən bir hadisəni ifadə edir. Fəlakət sözü ilə sinonim kimi istifadə olunsa da, qəza ümumiyyətlə daha kiçik miqyaslı hadisələri əhatə edir.
Qəzanın baş verməsinin müxtəlif səbəbləri var: texniki nasazlıqlar, insan səhvləri, təbii fəlakətlər və ya bu amillərin birləşməsi. Məsələn, dəmiryol qəzası lokomotivin texniki nasazlığı, qatar sürücüsünün diqqətsizliyi və ya dəmir yolunun pis vəziyyəti nəticəsində baş verə bilər. Gəmi qəzası isə fırtına, naviqasiya səhvləri və ya gəminin texniki problemləri səbəbindən baş verə bilər. Bu, hadisənin müxtəlif səbəblərə və nəticələrə malik ola biləcəyini göstərir.
Qəza anlayışı yalnız maddi zərərləri deyil, həm də insan itkilərini, xəsarətləri və psixoloji travmaları əhatə edir. Hadisənin ağır nəticələri insanların həyatına, ailələrinə və cəmiyyətə dərin təsir göstərir. Qəzanın qarşısının alınması üçün müxtəlif təhlükəsizlik tədbirləri, texniki yoxlamalar və təlimlər vacibdir. Həm də insan amili, diqqətlilik və məsuliyyətlilik qəzaların qarşısını almaqda çox önəmli rol oynayır.
“Qəzaya uğramaq” ifadəsi hadisənin iştirakçısı olmağı, qəza nəticəsində zərər görməyi və ya zərər verməyi ifadə edir. Bu ifadə həmçinin təsadüfən, gözlənilmədən bir hadisəyə qarışmağı bildirir. Məsələn, “Keşlə yaxınlığında qatarımız dayanmağa məcbur oldu” cümləsi, hər hansı bir texniki nasazlıq və ya gözlənilməz hadisə səbəbindən qatarın hərəkətinin dayandırılmasını, yəni kiçik miqyaslı bir qəza vəziyyətini ifadə edir.