Qıyğaclama (qıyğaclamaq felindən törəmə) sözü, əsasən Azərbaycanın şimal-qərb bölgələrində işlənən bir termindir və dəqiq bir tərifə sahib olmasa da, bir neçə kontekstdə istifadə olunur. Əsas mənası, bir şeyin, xüsusilə də yeməyin, qırıntı halına gətirilməsi, incə-incə doğranması və ya əzilməsi deməkdir. Bu prosesdə, materiallar həm bıçaq, həm də digər alətlərlə (məsələn, havan-dəstək) işlənilə bilər. Qıyğaclama, sadəcə "doğramaq"dan fərqli olaraq, daha xırda və bərabər ölçülü parçalara ayırmağı nəzərdə tutur.
Qıyğaclama prosesində əldə edilən nəticə, bəzən "qıyğac" adlanır. Bu termin, xırda doğranmış, əzilmiş yemək parçalarını ifadə edir. Məsələn, ət qıyğacı, tərəvəz qıyğacı kimi ifadələr istifadə oluna bilər. Lakin, "qıyğac" termini daha çox qıyılmış ət üçün işlənsə də, prinsip etibarilə, başqa ərzaqlar üçün də tətbiq oluna bilər.
Qıyğaclama prosesinin xüsusiyyətlərindən biri də, əldə edilən parçaların bərabər ölçülü və bərabər paylanmasına əhəmiyyət verilməsidir. Bu, xüsusilə yeməyin dadının və görünüşünün təkmilləşdirilməsi üçün vacibdir. Qıyğaclama prosesinin dəqiqliyi istifadə olunan alətlərdən və birilərin bacarığından asılıdır.
Ümumiləşdirərək deyə bilərik ki, qıyğaclama, sadə bir hərəkət kimi görünə bilsə də, yeməyin hazırlanması prosesində əhəmiyyətli bir mərhələdir və onun dəqiqliyi nəticənin keyfiyyətinə birbaşa təsir göstərir. Bu sözün daha geniş istifadə sahəsi və dialektik xüsusiyyətləri haqqında əlavə tədqiqatlar aparmaq maraqlı olardı.