Qızırğalanmaq Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yer tutan bir sözdür. Sadəcə "qızırğanmaq" feili ilə eyniləşdirilməsi onun mənasının tamlığını əks etdirmir. Əslində, "qızırğalanmaq" daha geniş bir məna spektrini əhatə edir və həm fiziki, həm də metaforik səviyyələrdə istifadə oluna bilər.
Birincisi, fiziki mənası baxımından, "qızırğalanmaq" qızırğanın hərəkətinə bənzər bir hərəkəti, sürətlə və qeyri-iradi olaraq titrəməyi, əzələlərin qısalmasını ifadə edir. Bu, soyuqdan, qorxudan, ya da həddindən artıq həyəcandan əmələ gələn bir reaksiyadır. Bədənin qəfil titrəməsi, dişlərinin qalxması kimi fiziki əlamətlər bu hərəkəti müşayiət edə bilər.
İkincisi, məcazi mənası ilə "qızırğalanmaq" daxili narahatlıq, qaynayış, həyəcanlı və ya qorxulu bir vəziyyətdə olmağı ifadə edir. Məsələn, "ürəyi qızırğalandı", "qəlbi qızırğalanmışdı" ifadələrində olduğu kimi, bu vəziyyətin əsas səbəbi mütləq fiziki bir amil deyil, əksinə, daxili bir vəziyyətdir. Bu zaman insanın emosional və psixoloji vəziyyəti qızırğanın sürətlə hərəkətinə bənzədilir. Qısa desək, daxili bir qaynayış, həyacan və ya qorxu hissinin ifadəsidir.
Beləliklə, "qızırğalanmaq" sözü sadəcə bir hərəkət feili deyil, həm fiziki bir vəziyyəti, həm də emosional bir vəziyyəti ifadə etmək qabiliyyətinə malik çoxşaxəli bir sözdür. Azərbaycan dilinin ifadə imkanlarını zənginləşdirən bu cür sözlərin tədqiqi və düzgün istifadəsi dilin daha yaxşı anlaşılmasına kömək edir.