izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Orqan [yun. organon – alət] sözü qədim yunan dilindən mənşəli olub, əslində "alət" mənasını verir. Lakin müasir Azərbaycan dilində bu sözün əhatə etdiyi məna daha geniş və çoxşaxəlidir. Əsasən, müəyyən bir vəzifəni yerinə yetirən, müəyyən funksiyanı həyata keçirən quruluş, qurum və ya sistem kimi başa düşülür.

Birinci və əsas mənası bioloji kontekstdə istifadə olunan "orqan"dır. Bu mənada orqan canlı orqanizminin müəyyən funksiyanı yerinə yetirən bir hissəsidir: məsələn, ürək, beyin, ağciyər və s. Hər bir orqan özünəməxsus quruluşa və funksiyaya malikdir, canlı orqanizmin ümumi fəaliyyətinə töhfə verir. Bu mənada "orqan" sözü həm heyvanlarda, həm də bitkilərdə istifadə oluna bilər.

İkinci və daha geniş mənası isə ictimai həyat kontekstində istifadə olunan "orqan"dır. Bu mənada orqan, müəyyən bir sahədə vəzifə yerinə yetirən, müəyyən funksiyanı həyata keçirən qurum, təşkilat və ya idarəni ifadə edir. Məsələn: "dövlət orqanı", "ictimai orqan", "hüquq-mühafizə orqanı", "beynəlxalq orqan" kimi ifadələrdə qarşılaşırıq. Bu mənada "orqan" sözü strukturlaşmış, formal şəkildə təşkil olunmuş bir qrup insanı və ya sistemi təmsil edir. Bu qurumlar qanunvericilik, icra və ya məhkəmə fəaliyyəti kimi müxtəlif funksiyaları həyata keçirə bilərlər.

Üçüncü məna kimi, "orqan" sözü bəzən musiqi alətləri üçün də işlədilə bilər. Məsələn, "orkestr orqanı" deyəndə, orkestrin tərkibində olan müxtəlif musiqi alətlərini nəzərdə tuturuq. Bu istifadə, sözün əvvəlki mənaları ilə birbaşa əlaqəli olsa da, konkret bir alət deyil, bir qrup aləti bildirir.

Beləliklə, "orqan" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir, lakin əsas mahiyyətini – müəyyən bir funksiyanı yerinə yetirən struktur, quruluş və ya sistem – saxlayır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz