Ölçüsüzlük sözü Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir. Birinci və daha geniş mənası ölçünün, kəmiyyətin, həcmin və ya miqdarın olmaması, müəyyən edilə bilməməsi deməkdir. Bu mənada ölçüsüzlük, nəyin isə konkret rəqəmlə, standartlarla ifadə oluna bilməməsini ifadə edir. Məsələn, "Sevginin ölçüsüzlüyü" ifadəsi sevginin kəmiyyət baxımından ölçülə bilməyəcəyini, sonsuzluğunu ifadə edir. Yaxud, "Kosmik ölçüsüzlük" ifadəsi kainatın sonsuzluğunu, sərhədsizliyini vurğulayır. Bu mənada sinonim kimi "sonsuzluq", "sərhədsizlik", "məhdudiyyətsizlik" sözlərindən istifadə oluna bilər.
İkinci mənası isə birinci mənanın bir növ spesifikləşməsidir və çoxluq, həddən artıqlıq, ifrat mənasında işlənir. Bu mənada ölçüsüzlük, nəyin isə miqdarının çoxluğunu, həddini aşmasını, hətta hədsizliyini ifadə edir. Məsələn, "Ölçüsüz səxavət" ifadəsi insanın olduqca səxavətli olduğunu, "Ölçüsüz əzablar" ifadəsi isə çox böyük, dözülməz əzabların olduğunu bildirir. Bu mənada "həddsiz", "sınırsız", "zəhmsiz" sözləri sinonim kimi istifadə oluna bilər. Ancaq burada "çoxluq" sözü birbaşa sinonim olaraq istifadə edilməsə də, məna baxımından yaxın durur. "Ölçüsüz" sözü bu mənada nəyin isə kəmiyyətcə müəyyən edilə bilməməsindən daha çox keyfiyyətcə həddən artıqlığını, çoxluğunu ifadə edir.
Etymologiyasına gəldikdə, "ölçüsüzlük" sözü "ölçü" və "-süzlük" şəkilçilərindən əmələ gəlmişdir. "Ölçü" sözü ərəb mənşəlidir və "kəmiyyət", "miqdar", "standart" mənalarını verir. "-süzlük" isə mənsubiyyət bildirən "-siz" şəkilçisinin genişləndirilmiş forması olub, "olmama", "məhrum olma" mənalarını ifadə edir. Beləliklə, "ölçüsüzlük" sözü "ölçüsü olmayanlıq" mənasını əks etdirir.
Qeyd edək ki, "ölçüsüzlük" sözü əsasən mücərrəd isimlərlə birlikdə işlənir və söz birləşmələri əmələ gətirir. Məsələn: "ölçüsüz sevgi", "ölçüsüz məhəbbət", "ölçüsüz sərvət", "ölçüsüz dəniz". Bu söz birləşmələri həm kəmiyyətin, həm də keyfiyyətin ifratlığını bildirə bilər.