Pasaq sözü Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində əsasən "çirk, kir, his" mənalarında izah olunur. Lakin bu, sözün mənasını tam əhatə etmir. Daha dəqiq və geniş bir izah üçün sözün mənşəyini və işlənmə üsullarını nəzərə almaq lazımdır.
Türkiyə dillərində geniş yayılmış olan "pasaq" sözü, ehtimal ki, kökü "pas" felindən törəmişdir. "Pas" köhnəlmə, korlanma, rəng dəyişməsi mənalarını ifadə edir və metal üzərində yaranan qatı qatmanı ifadə edir. Beləliklə, "pasaq" sözü əvvəlcə bu "pas" qatını, daha sonra isə genəlləşərək hər hansı bir səthdə toplanan, adətən quru və yapışqan xarakterli çirk, kir, toz və his hissəciklərinin ümumi adını almışdır.
Lüğətlərdəki "çirk, kir, his" tərifi "pasaq"ın əsas mənasını əks etdirir, lakin sözün kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarları da ola bilər. Məsələn, "pasaq" sadəcə toz və his ola bilər, ya da yağ, torpaq və başqa maddələrin qarışığından ibarət bir qatı qatman ola bilər. Hətta məcazi mənada, bir şeyin köhnəlməsini, təmizliyin olmamasını ifadə etmək üçün də işlədilə bilər.
Cümlə içində istifadəsi:
- Qabın pasağı tamamilə təmizlənməlidir.
- Əşyaların üzərində qalın bir pasaq əmələ gəlmişdi.
- Maşının mühərrikində pasaq yığılmışdı.
- Əllərimdəki pasağı yumaq üçün sabun istifadə etdim.
- Köhnə kitabın səhifələri pasaq basmışdı. (Məcazi mənada)
Yekun olaraq, "pasaq" sözü sadəcə "çirk, kir, his" kimi təyin olunmaqdan daha çox, səthdə toplanan, quru və yapışqan xarakterli, müxtəlif maddələrin qarışığından əmələ gəlmiş qatı qatmanı ifadə edir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər və həm konkret, həm də məcazi mənada işlədilə bilər.