izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Pədərşahlıq (is. tar.): Kişi qohumluğu xəttinə əsaslanan və kişinin hakim olduğu qəbilə qruplarından ibarət ibtidai icma quruluşunun son mərhələsi olaraq xarakterizə olunan sosial-siyasi sistem. Bu sistemdə qohumluq əlaqələri əsasən ata xətti ilə izlənilir, miras atadan oğula keçir və qəbilənin və ya icmanın rəhbərliyi kişilərin əlində olur. Pədərşahlıq, patriarxat anlayışının əsasən sosial-iqtisadi və siyasi təşkilatlanmaya yönəlmiş bir ifadəsidir. Patriarxat isə daha geniş bir konsepsiyadır və ailə, cəmiyyət və siyasi quruluşlarda kişilərin üstünlüyünü əhatə edir. Beləliklə, pədərşahlıq patriarxatın konkret bir təzahürüdür, xüsusilə də icma quruluşunun son mərhələsində müşahidə olunan sosial təşkilatlanma formasıdır.

Pədərşahlıq termini, əsasən antropologiya və tarix elmlərində istifadə olunur və ibtidai cəmiyyətin inkişaf mərhələlərini təhlil edərkən vacib rol oynayır. Bu sistemdə qadınların ictimai və siyasi həyatda fəaliyyəti məhdudlaşır, qərar qəbul etmə prosesində onların rolu minimaldır. Pədərşahlıq sisteminin tədqiqi qəbilə quruluşunun strukturunu, sosial iyerarxiyasını, əmlak münasibətlərini və hakimiyyətin təşkilini başa düşməyə kömək edir. Bu sistemin əsasən ailə münasibətlərinə, mülkiyyətə, sosial statusa və ictimai nüfuzun yayılmasına təsiri mühümdür.

Müxtəlif dillərdə pədərşahlığın sinonimləri kimi "patriarxal sistem", "ata hökmranlığı", "kişi hakimiyyəti" kimi ifadələr işlədilə bilər. Ancaq bu ifadələr pədərşahlıq anlayışını tam əhatə etməyə bilər. Məsələn, "patriarxal sistem" daha geniş bir anlayış olub, müxtəlif sosial quruluşlarda kişilərin dominantlığını əhatə edir, "pədərşahlıq" isə daha konkret olaraq ibtidai icma quruluşunun son mərhələsinə aiddir. Cümlədə istifadə edilərkən, məsələn, “Qəbilədə pədərşahlıq sistemi hökm sürürdü” və ya “Arxeoloji qazıntılar pədərşahlıq dövrünə aid əşyalar aşkara çıxardı” kimi cümlələrdə işlədilə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz