izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Rısa sözü Azərbaycan dilində "ipə, sapa düzülmüş hər hansı bir şey" mənasını verir. Lüğətlərdəki bu qısa izah, sözün geniş məna çalarlarını əhatə etmir. Əslində, "rısa" daha çox xırda, dənəvər əşyaların ipə və ya sapa nizami şəkildə düzülməsini ifadə edir. Bu düzülmə, bəzən bədii, bəzən də praktik məqsədlər üçün olur.

Etimalogiyasına nəzər salsaq, "rısa" sözünün mənşəyinin türkcə olduğu güman edilir və ehtimal ki, "sıra" sözü ilə əlaqədardır. "Sıra" həm də "ardıcıl düzülmə" mənasını daşıdığından, "rısa"nın mənasını daha yaxşı başa düşməyimizə kömək edir. Belə ki, "rısa"da əşyaların ipə və ya sapa ardıcıl və nizami bir şəkildə düzülməsi ön plana çıxır.

Misallar üzərində daha aydın şəkildə izah edək: "Nar rısası" deyərkən, nar dənələrinin bir-birinə yapışaraq təşkil etdiyi, sanki ipə dizilmiş kimi görünən quruluşu ifadə edirik. "Alana rısası" isə, alananın (ənənəvi Azərbaycan evlərində istifadə edilən iplik əşyası) ipindən asılmış, bəlkə də muncuq, dənə, ya da başqa kiçik əşyalardan ibarət bir süsün, bəzəyin təsvirini verir.

Verilən nümunə cümləsində ("Bu kişi şəhər küçələrindən birində oturub, halqa qoğallar satardı") "rısa" sözü istifadə olunmasa da, cümlənin kontekstindən "rısa"nın necə istifadə oluna biləcəyini təxmin edə bilərik. Məsələn, halqa qoğalların ipə və ya sapa düzülərək satılması halında, "qoğal rısası" ifadəsi yerinə düşərdi. Yəni, "Bu kişi şəhər küçələrindən birində oturub, halqa qoğal rısası satardı" kimi.

Qısacası, "rısa" sözü konkret olaraq ipə və ya sapa düzülmüş, xırda, dənəvər əşyalardan ibarət bir quruluşu ifadə edir. Bu quruluşun estetik və ya praktik bir məqsədi ola bilər. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mənası həmişə "ardıcıl düzülmə" konsepsiyası ətrafında qurulur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz