izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Səbir (is.) Azərbaycan dilində, əsasən şivə və dialektlərdə istifadə olunan bir sözdür. Lüğətlərdə daha çox "asqırma", "asqırtı", "asqırıq" kimi mənaları ilə qeyd olunsa da, mənasının daha geniş və dərin bir təhlilə ehtiyacı var. Sözün kökünün təhlili və ədəbiyyatda, xalq yaradıcılığında istifadəsinin araşdırılması mənasını daha aydınlaşdıracaqdır. Etymoloji baxımdan, "səbir" sözünün "sökmək", "sarsıtmaq", "səslənmək" kimi fəallığı ifadə edən köklərlə əlaqəsi ola bilər, çünki asqırma birdən-birə baş verən, bədəni sarsıdan bir hərəkətdir. Bu mənada, "səbir" sözü asqırmanın fiziki təzahürünü ifadə edir.

Lüğətlərdə qeyd olunan "səbir gətirmək" ifadəsi də mənanı dəqiqləşdirir. Bu, sadəcə "asqırmaq" mənasını vermir, həm də asqırmanın ani və qəfil baş verməsini vurğulayır. "Gətirmək" felinin burada "baş vermək", "vəcdə gətirmək" mənalarında işlənməsi asqırmanın nəzarətsiz və birdən-birə baş verən bir hadisə olduğunu göstərir.

Xalq arasında istifadə olunan "tək səbir, cüt səbir" ifadəsi isə sözün mənasına folklorik bir kontekst əlavə edir. Burada asqırmanın sayının uğursuzluq və ya uğurla əlaqələndirilməsi mədəniyyətə bağlı bir inancı əks etdirir. Tək asqırmanın pis əlamət, cüt asqırmanın isə xoş bir əlamət kimi qəbul edilməsi, səbir sözünün yalnız fiziki hərəkəti deyil, həm də bu hərəkətlə bağlı inancları ifadə etdiyini göstərir. Bu baxımdan, "səbir" sözünün mənası yalnız "asqırma" ilə məhdudlaşdırılmamalıdır; o, xalq arasında yayılmış inancları və bu inancların dilə təsirini də əks etdirir.

Beləliklə, "səbir" sözü çoxmənalılıq nümayiş etdirir və onun tam mənasını anlamaq üçün həm leksik, həm də kulturaoloji yanaşma tələb olunur. Sözün həm fiziki, həm də mədəni aspektləri nəzərə alınaraq "asqırma" mənası genişləndirilərək "birdən-birə və nəzarətsiz baş verən, bədəni sarsıdan bir hərəkət, həmçinin bu hərəkətlə bağlı xalq inancları" kimi tərif edilə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz