Sənayeləşmə sözü "sənayeləşmək" fellərindən törəmiş bir isimdir. Əsas mənası, bir ölkənin və ya regionun iqtisadiyyatının əsasını kənd təsərrüfatından sənayeyə keçidini, sənaye istehsalının sürətli inkişafını və genişlənməsini əhatə edir. Bu proses, texnologiyanın inkişafı, kapital qoyuluşunun artması, əmək qüvvəsinin sənayeyə axını və yeni sənaye müəssisələrinin yaradılması ilə müşayiət olunur. Sənayeləşmə, sadəcə fabriklərin və zavodların artması demək deyil, həm də istehsal üsullarının, idarəetmə sistemlərinin və sosial-iqtisadi quruluşun dəyişməsini özündə əks etdirir.
Sənayeləşmə prosesi tarixən müxtəlif mərhələlərdən keçmişdir. İlk sənayeləşmə dövrü, buxar maşınının ixtirası ilə başlayan və əsasən toxuculuq, dəmirçilik və kömür sənayesinin inkişafına yönələn bir proses idi. Sonrakı mərhələlər isə elektrik enerjisinin, neftin və digər enerji mənbələrinin istifadəsi, kütləvi istehsal metodlarının tətbiqi və avtomatlaşdırmanın genişlənməsi ilə xarakterizə olunur. Müasir sənayeləşmə isə, informasiya texnologiyalarının, nanotexnologiyanın və biotexnologiyanın sürətli inkişafı ilə əlaqədardır.
Sənayeləşmənin müsbət və mənfi nəticələri vardır. Müsbət nəticələr arasında iqtisadi artım, məhsuldarlığın artması, yaşayış səviyyəsinin yüksəlməsi, yeni iş yerlərinin yaranması və texnoloji inkişafı göstərmək olar. Ancaq sənayeləşmə həm də ətraf mühitin çirklənməsi, sosial bərabərsizliyin artması, kənd əhalisinin köçü və mədəni dəyərlərin itirilməsi kimi mənfi nəticələrə səbəb ola bilər. Ona görə də davamlı və dayanıqlı sənayeləşmənin əhəmiyyəti xüsusi vurğulanır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Azərbaycanın sürətli sənayeləşməsi iqtisadiyyata müsbət təsir göstərir.
- XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəllərində ölkəmizdə sənayeləşmə prosesi sürətləndi.
- Sənayeləşmənin ekoloji problemləri dünya miqyasında aktualdır.
- Davamlı sənayeləşmə siyasəti mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Sözün etimologiyasına gəldikdə isə, "sənaye" sözü fars dilindən keçmişdir və əslində "sənətkarlıq", "peşə" mənasını daşıyır. "Sənayeləşmə" isə bu əsas üzərində formalaşmış, müasir mənasını əldə etmiş bir termindir.