Sərbəst (sər-bəst) sifət və zərf. [Fars. سربست (sar-bast) - sar – baş, bast – bağlı olmayan] 1. Başqasından asılı olmayan, öz müstəqil iradəsi və qərarı ilə hərəkət edən, heç kimdən rəhbərlik və ya nəzarət qəbul etməyən; müstəqil, azad, bağlı olmayan. Misal: Sərbəst düşüncəli bir insandır. Sərbəst hərəkət edə bilər. Sərbəst işləyir. O, sərbəst şəxsiyyətdir. Bu mənada "azad" sözü ilə sinonimdir, lakin "azad" daha geniş məna kəsb edir və siyasi, sosial, hətta fiziki məhdudiyyətlərdən azadlığı da ifadə edə bilər. "Sərbəst" daha çox öz qərarlarını vermə azadlığını vurğulayır.
2. Məhdudiyyətsiz, maneəsiz, rahat; öz istəyinə görə hərəkət edə bilən. Misal: Sərbəst vaxtımı kitab oxumağa sərf edirəm. Sərbəst şəkildə danışdı. Quşlar sərbəst uçurdular. Bu mənada "rahat", "azad", "maneəsiz" kimi sözlərlə sinonim ola bilər. Lakin "sərbəst" daha çox öz istəyinə əsaslanan hərəkət azadlığını ifadə edir.
3. (məc.) Bağlı olmayan, asılı olmayan (fikir, tənqid, ədəbi üslub və s. üçün). Misal: Sərbəst fikir ifadə etmək hüququ. Sərbəst tənqid. Sərbəst nəsr üslubu. Bu mənada "bağımsız", "müstəqil" kimi sözlərlə sinonimdir.
4. (qramm.) Sözlərin cümlədə yerinin dəyişməsinə imkan verən; sintaksis baxımından sərbəst. Misal: Sərbəst söz düzümü.
Etimologiya: Sözün farsca سربست (sar-bast) köklərindən əmələ gəldiyi güman edilir. "Sar" – baş, "bast" – bağlı, bağlı olan deməkdir. Beləliklə, "baş bağlı olmayan", yəni "azad" mənasını verir.