izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sızı sözü Azərbaycan dilində geniş mənada “incimə, ağrı, sancı” mənasında işlənir. Lüğətlərdə əsasən “sızıltı” ilə sinonim kimi qeyd olunsa da, "sızıltı" daha çox mayenin axması, damlaması mənasını ifadə edir. "Sızı" isə bu axma və damlamanın yaratdığı fiziki narahatlığı, ağrı hissini daha ön plana çıxarır. Beləliklə, "sızı" sözü, “sızıltı”dan fərqli olaraq, fiziki bir prosesin deyil, bu prosesdən doğan hiss və təcrübəni ifadə edir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, kökü türk dillərindəki "sız-" felindən törəmə olduğu ehtimal edilir. Bu kök "dəlmək", "keçmək", "sızmaq" kimi mənaları ifadə edir. Beləliklə, "sızı" sözü mayenin bir yerə sızması nəticəsində yaranan ağrı və sancı hissini ifadə etməkdən qaynaqlanaraq, zamanla daha geniş mənada, müxtəlif növ incimələri ifadə etməyə başlayıb.

Misal üçün, "bütün vücudumda bir qırıqlıq, bir sızı hiss edirəm" cümləsində "sızı" sözü bədəndəki yayılmış, dəqiq təyin olunmayan bir ağrı və narahatlıq hissini təsvir edir. Bu ağrı konkret bir yaranın ağrısı olmaya bilər, daha çox ümumi bir yorğunluq və sızlayan ağrı kimi qəbul edilə bilər. Başqa bir cümlədə isə, "Ayağımın sızısını hiss edirəm" deyərkən, daha konkret bir yerin ağrısından bəhs olunur, lakin hətta burada da "sızı" sözü, kəskin bir ağrıdan daha çox, sızlayan, davamlı bir ağrı hissini ifadə edir.

Qısaca desək, "sızı" sözü, "ağrı", "sancı", "incimə" kimi sözlərlə sinonim kimi işlense də, onlardan fərqli olaraq, daha çox zəif, davamlı, yayılmış və dəqiq lokalizasiya olunmayan bir ağrı hissini ifadə edir. Sözün işlənmə sahəsi genişdir və həm fiziki, həm də bəzən metaforik mənada işlənə bilər (məsələn, "ürəyimdə bir sızı var").

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz