Sürünmə (f.i.s. "sürünmək"dən): Bu termin "sürünmək" fellərinin isim halını təşkil edir və əsasən yerə, səthə bədəninin tam və ya qismən toxunaraq hərəkət etməni bildirir. İzahı verilən məna olduqca qısa və ümumi olduğundan daha geniş və dəqiq şəkildə izah edək.
Sürünmə, canlı və ya cansız varlığın yerə, səthə bədəninin əhəmiyyətli bir hissəsinin daim toxunaraq, ayaqları ilə hərəkət etmədən və ya ayaqlarından istifadə etmədən irəliləməsini ifadə edir. Bu hərəkət üsulu müxtəlif səbəblərdən istifadə edilə bilər: canlıların fiziki quruluşundan (məsələn, ilan, qurd), hərəkət etmə qabiliyyətinin məhdudluğundan (məsələn, yaralı bir insan), səth şəraitindən (məsələn, qar yağışında sürünmə), və ya qəsdən seçilmiş bir hərəkət üsulundan (məsələn, hərbi əməliyyatlarda) asılı olaraq müxtəlif kontekstlərdə işlənir.
Məna çalarları: Sürünmənin mənası kontekstdən asılı olaraq bir neçə çalar əldə edə bilər:
- Fiziki sürünmə: Bir canlının və ya cismin fiziki olaraq yerə sürtünərək hərəkət etməsi. Misal: İlan sürünərək ağacın kökünə doğru irəlilədi. Qar yağışında maşın sürünərək hərəkət edirdi.
- Məcazi sürünmə: Aşağılıq, alçalma, itaətkarlıq və ya gizlicə hərəkət etmə mənasını ifadə edə bilər. Misal: O, nüfuz qazanmaq üçün sürünməyə başladı. Düşmənləri gizlicə, sürünərək düşərgəyə yaxınlaşdılar.
- Texniki sürünmə: Texniki cihazların, mexanizmlərin sürtünmə yolu ilə hərəkət etməsi. Misal: Mexanizmin sürünməsi səbəbindən işləməyə başladı.
Etimologiya: "Sürünmək" feli Türk dillərinə ortaq bir kökdən gəlir və "yerə yapışmaq, yerə sürtünməklə hərəkət etmək" mənasını daşıyır. "Sürünmə" isə bu felin isim halıdır.
Fərqli cümlələrdə istifadəsi: Yuxarıda verilən misallar kimi, "sürünmə" sözü müxtəlif kontekstlərdə və müxtəlif mənalarda işlənə bilər. Həm konkret, fiziki hərəkəti, həm də məcazi mənaları ifadə edə bilər. Mənanın dəqiq anlaşılması cümlənin kontekstindən asılıdır.