Süstləşmək (f.): Bu feilin əsas mənası hər hansı bir canlı və ya cansız varlığın əvvəlki canlılığını, fəallığını, təravətini, həyəcanını və ya intensivliyini itirməsi, zəifləməsi və passiv hala düşməsidir. Lüğətlərdə verilən “hissini, duyğusunu itirmək, sustalmaq, keyimək” ifadələri bu ümumi mənanın təzahürlərindən sadəcə bir neçəsidir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif nüanslar əldə edə bilər.
Məna nüansları və əhatəsi: Sözün mənası canlı varlıqlara (insan, heyvan) və cansız varlıqlara (bitki, əşya, hadisə) tətbiq oluna bilər. Məsələn, “insan süstləşdi” deyərkən, onun fiziki və ya emosional yorğunluğunu, enerjisinin azalmasını, hətta depressiya əlamətlərini ifadə edə bilərik. “Güldəstə süstləşdi” deyərkən isə, çiçəklərin solmasını, təravətini itirməsini ifadə edirik. "İqtisadiyyat süstləşdi" ifadəsi iqtisadi fəaliyyətin zəifləməsini bildirir. Beləliklə, “süstləşmək” həm fiziki, həm də metaforik mənada işlənə bilən çoxmənalı bir sözdür.
Etimologiya: Sözün etimologiyası “süst” sifətinin feilləşdirilmiş formasıdır. “Süst” sözü isə öz növbəsində türk dillərinin ümumi leksikasına aiddir və zəiflik, enerjisizlik, cansızlıq mənalarını ifadə edir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Yaz günəşi altında uzun müddət işlədikdən sonra süstləşmişdi.
- Səhər yuxusundan sonra hələ də süstləşmiş halda idi.
- Qış soyuğunda bitkilər süstləşdi.
- İqtisadi böhran nəticəsində bazar süstləşdi.
- Uzun danışıqlardan sonra onun marağı süstləşdi.
Sinonimlər: Sözün sinonimləri kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, "zəifləmək", "solmaq", "tənəzzül etmək", "keyimək", "susmaq", "tükənmək" kimi sözlər müəyyən kontekstlərdə “süstləşmək” sözünün sinonimi kimi işlənə bilər.
Antonimlər: "Canlanmaq", "güclənmək", "fəallaşmaq", "dirçəlmək" kimi sözlər "süstləşmək" sözünün antonimləridir.