izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "şeytan-şeytan" sözü əsasən "bic-bic", "pərşan-pərşan", "qayğılı-qayğılı" kimi mənalarda izah olunur. Lakin bu izah tam olaraq sözün ifadə etdiyi incəlikləri əhatə etmir. "Şeytan-şeytan" zərfi, əsasən, daxili narahatlıq, qeyri-müəyyənlik, qorxu və ya tərəddüd hissləri ilə müşayiət olunan bir vəziyyəti, hərəkəti və ya düşüncəni təsvir edir. Bu narahatlıq, fiziki hərəkətlərdə (məs., əllərin titrəməsi, yerində fırlanma) və ya nitqdə (məs., pıçıldamaq, dodaqlarının titrəməsi) özünü göstərə bilər. Sözün tərkibindəki təkrarlanan "şeytan" komponenti, bu narahatlığın daxili, əsəbi və qeyri-iradi təbiətini vurğulayır.

M. İbrahimovun nümunə cümləsində ("gah xəyala gedir, gah da şeytan-şeytan Qaraşa baxaraq pıçıldayırdı") "şeytan-şeytan" zərfi, şəxsin həm xəyalpərəst, həm də daxili narahatlıq yaşayan, qorxu və ya tərəddüd içində olduğunu ifadə edir. Onun Qaraşaya baxaraq pıçıldaması, bu narahatlığın gizli, qorxulu bir halda olduğunu göstərir. "Şeytan-şeytan" zərfi, burada şəxsin həm fiziki (pıçıldamaq), həm də emosional (narahatlıq) vəziyyətini ifadə edən bir vasitə kimi işlənir.

Digər nümunələrdə "şeytan-şeytan" sözü fərqli kontekstlərdə işlənə bilər. Məsələn, "Şeytan-şeytan qaçdı" cümləsində tələsik, qorxu içində qaçma ifadə olunur. Və ya, "Şeytan-şeytan baxdı" cümləsində şübhəli, gizli, qorxu dolu bir baxış təsvir edilir. Sözün mənası həmişə kontekstdən asılıdır, lakin əsasını daxili narahatlıq, təlaş və qorxu təşkil edir.

Etimoloji baxımdan, "şeytan" sözünün buradakı işlənməsi, şeytanın simvolizə etdiyi qorxu, əzab və narahatlıq hisslərilə əlaqədardır. Təkrarlanan struktur ("şeytan-şeytan") isə bu hisslərin artıq dərəcədə olmasını, şiddətini vurğulayır. Bu, Azərbaycan dilində təkrarlanan zərflərin intensivliyi artırmaq üçün işlədilməsinə bir nümunədir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz