Təpitmək (f.) Azərbaycan dilində geniş mənada "azacıq qurutmaq" mənasını verən bir felldir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün əhatə etdiyi semantik sahəni tam əks etdirmir. Daha dəqiq izahı verərkən, həm prosesin intensivliyini, həm də obyektini nəzərə almaq lazımdır.
Əsas mənası, odun istiliyi və ya günəş şüaları vasitəsilə nəmin azalmasıdır. "Xəmiri təpitmək" nümunəsində olduğu kimi, proses qısamüddətli və quruducu təsirin zəif olması ilə səciyyələnir. Məqsəd, xəmiri tam qurutmaq deyil, onun elastikliyini və ya bişmə xüsusiyyətlərini yaxşılaşdırmaq üçün nəmini bir qədər azaltmaqdır. Bu mənada "təpitmək" "qurutmaq" feli ilə sinonim deyil, çünki "qurutmaq" daha güclü və tam qurutma prosesini ifadə edir.
Təpitmək sözünün kökünün dəqiq etimologiyası hələ tam aydın deyil, lakin türkcə "təp-" kökünün (istilik, qızdırmaqla əlaqədar) əsasında yarana biləcəyi ehtimal edilir. Bu kök, bir sıra türk dillərində qızdırmaq, bişirmək mənasında işlənən sözlərlə əlaqəli ola bilər. "Təpitmək" feli isə bu kökün zamanla məna daralması keçirərək "azacıq qurutmaq" mənasında spesifikləşməsi nəticəsində əmələ gəlib.
Sözün müxtəlif kontekstlərdə necə işləndiyi aşağıdakı nümunələrdə göstərilə bilər:
- "Nanı bişirməzdən əvvəl, azacıq təpitmək lazımdır." (Xəmirin quruması və elastikliyinin yaxşılaşdırılması məqsədi)
- "Günəşdə təpitməklə əzilmiş meyvələri qurudub mürəbbə hazırladı." (Meyvələrin nəmini azaltmaq üçün günəş şüalarından istifadə)
- "Palazdan çıxarılan pambığı təpitmək üçün günəşli yerə sərdilər." (Nəmliyin tədricən buxarlanması)
Ümumiyyətlə, "təpitmək" feli nəmin qismən və yavaş-yavaş azaldılması prosesini ifadə edir və prosesin intensivliyi, obyekt və məqsəddən asılı olaraq müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilir.