Tulanbar (is. köhn.) – Hamamda suyu qızdırmaq üçün istifadə olunan ocaq; külxan. Termin, əsasən, Azərbaycanın tarixi hamamlarında, xüsusən də Naxçıvan və Təbriz kimi şəhərlərdə istifadə olunan spesifik bir ocaq tipinə işarə edir. Bu ocaqlar, adətən, hamamın yeraltı hissəsində yerləşir və suyu qızdırmaq üçün odun, kömür və ya peyin kimi yanacaq növləri ilə işləyirdi. "Tulanbar" sözünün kökünün farsca və ya türk dillərindən biri ilə əlaqəli olması ehtimal olunur. "Tulan" komponenti "od", "alov" və ya "istilik" mənalarını ehtiva edən bir kök söz ola bilər, "bar" isə "yer", "məkan" və ya "qurğu" kimi mənalar ifadə edir.
Sözün köhnəlmiş olduğuna dair qeyd, onun müasir hamam sistemlərində az istifadə olunduğunu və əvəzində daha müasir qızdırıcı sistemlərin tətbiq olunduğunu göstərir. Ancaq tarixi mənbələrdə və etnoqrafik araşdırmalarda "tulanbar" termini hələ də Naxçıvan və Təbriz hamamları ilə əlaqəli olaraq rast gəlinir. Bu, sözün regional leksik vahid kimi mövcudluğunu və tarixi əhəmiyyətini vurğulayır.
Verilən nümunə cümləsində ("Yer üzündə ikicə şəhərdə hamamların tulanbarında peyin yandırırlar: bir Naxçıvanda, bir də Təbrizdə") "tulanbar" sözü konkret olaraq peyinlə işləyən, tarixi hamamlarda suyu qızdıran ocaq kimi təsvir olunur. Bu, sözün mənasının kontekstə bağlı olaraq dəqiqləşdirilməsini göstərir. Başqa cümlələrdə isə "tulanbar" daha ümumi mənada, yəni sadəcə hamam ocağı kimi istifadə oluna bilər.
Qısacası, "tulanbar" sözü, tarixi Azərbaycan hamamlarında suyu qızdırmaq üçün istifadə edilən xüsusi bir ocaq növünü ifadə edən, köhnəlmiş, lakin tarixi və regional əhəmiyyət daşıyan bir termindir. Onun mənası, kontekstdən asılı olaraq, daha spesifik və ya daha ümumi ola bilər.