Üzügülməz sifəti, əsas mənasında, heç vaxt üzündə təbəssüm olmayan, daim qaralı, qıcıqlı, hirsli və acıqlı simalı insanı ifadə edir. Bu, həm fiziki görünüşü, həm də daxili emosional vəziyyəti əks etdirən bir təsvirdir. Sözün tərkibindəki "üzü" komponentinin mənası açıqdır - insanın çöhrəsi, siması. "Gülməz" isə "gülmək" felinin inkar forması olub, heç vaxt gülməməyi bildirir. Beləliklə, "üzügülməz" sözü sadəcə üzü gülməyən insanı deyil, daimi qıcıqlanma, narazılıq və ya kədər hissləri ilə yaşayan insanı ifadə etmək üçün işlədilir. Misal olaraq: "Üzügülməz adam qapıdan girən kimi hər kəsə qışqırmağa başladı." bu cümlədə sözün konkret mənası ön plana keçir.
Məcazi mənasında isə "üzügülməz" kədərli, qəmli, həmişə depressiv vəziyyətdə olan, həyatdan zövq almayan şəxsi ifadə edir. Bu mənada söz, insanın daxili dünyasının, ruh halının kədərli və ümidsiz olduğunu göstərir. Fiziki ifadə daha az önəmlidir. Mənfi hisslərin daimi mövcudluğu vurğulanır. Misal olaraq: "Yağışlı havada şəhər üzügülməz görünürdü." burada "üzügülməz" şəhərin ümumi atmosferini, ruh halını ifadə edir, konkret bir insan deyil.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "üz" fars mənşəli, "gülməz" isə türk mənşəli sözlərin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Qədim türk dillərində də oxşar mənalı ifadələr mövcud olmuşdur. "Üzügülməz" sözünün sinonimləri arasında qaşqabaqlı, qıcıqlı, əsəbi, kədərli, qəmgin, dərdli, məyus kimi sözlər göstərilə bilər. Ancaq bu sinonimlər tam olaraq "üzügülməz"in ifadə etdiyi mənanı əks etdirmir, çünki "üzügülməz" sözü həm fiziki görünüşü, həm də daxili vəziyyəti əhatə edən daha güclü bir ifadədir.