Vah sözü Azərbaycan dilində ünlem kimi işlənərək dərin kədər, qəm, acı, təəssüf, həsrət hisslərini ifadə edir. "Bax vay" kimi sadə bir tərcümə onun ifadə etdiyi mürəkkəb emosiyaları tam əks etdirmir. Bu söz, daha çox, daxili bir sarsıntı, ruhən sarsılma vəziyyətini bildirir. Mənfi bir hadisənin təsirinin dərinliyini, insanı sarsıdıcı təsirini vurğulayır.
Etimalogiyası baxımından "vah" sözünün mənşəyi tam aydın deyildir, lakin bəzi tədqiqatçılar onu qədim türk dilləri ilə əlaqələndirirlər. Bu sözün mənası və intonasiyası kontekstdən asılı olaraq müəyyən edilir. Məsələn, "Vah, nə acı bir xəbərdir!" cümləsində dərin kədər, "Vah, əlimdən nə getdi!" cümləsində isə təəssüf və həsrət ifadə olunur.
Fonetik cəhətdən, "vah" sözü qısa, lakin təsirli bir ünlemdir. Sözün səsi özündə kədərli bir ton ehtiva edir. Ucadan deyildiyi zaman, hətta sözsüz belə, dinləyicidə daxili bir titrəyiş yarada bilir. Bu, sözün ifadə gücünü göstərir.
"Vah" sözünün sinonimləri arasında "vay", "əfsus", "təəssüf", "kədər", "acı" kimi sözləri göstərmək olar. Lakin heç biri "vah"ın ifadə etdiyi spesifik emosiyanı tam əvəz edə bilmir. "Vah" daha çox subyektiv, daxili bir hissin ifadəsidir.
Cümlələr içərisində istifadəsi:
- Vah, nə gözəl mənzərədir! (İronik istifadə, acı bir gerçəkliyi gizlətmək üçün)
- Vah, nə çətin günlər idi! (Keçmişə dair acı xatirələr)
- Vah, əziz dostumu itirmişəm! (Dərin kədər və itkiyə bağlı təəssüf)
- Vah, nə yaxşı ki, xilas oldum! (Təhlükədən qurtuluşdan sonra rahatlama və təəccüb)
Göründüyü kimi, "vah" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir, lakin əsasən kədər, təəssüf, acı və həsrət kimi mənfi emosiyaları ifadə edir.