Vaveyla (ər. وَيلَة - veyle) - is. Vay, fəryad, fəğan, qışqırıq, hay-küy, səs-küy deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "vay, dad, fəryad, fəğan" kimi tərcüməsi verilmiş olsa da, "vaveyla" sözünün mənası daha genişdir və intensiv bir səs-küylü, narahatlıq və ya kədər ifadə edən qışqırıq, ağlama və ya fəryadı əks etdirir. Bu, sadəcə bir fəryad deyil, daha çox bir qarışıqlıq, həyəcan, bəzən isə qorxu və panikanı ifadə edən kütləvi bir səs-küy deməkdir.
Sözün mənşəyi ərəb dilinə aiddir və "vay" mənasını verən "veyl" kökünə dayanır. Lakin Azərbaycan dilində "veyl" kökü öz müstəqil mövcudluğunu qoruyub saxlamasa da, "vaveyla" sözü bu kökün intensivliyi artırılmış, kollektiv bir vəziyyəti ifadə etmək üçün çoxaldılmış formasıdır. Yəni, bir neçə insanın eyni zamanda qopartdığı səs-küylü fəryadı təsvir edir.
Misal cümlələr:
• Kənddə böyük bir yanğın qopdu və hər tərəfdən vaveyla qalxdı.
• Xəbəri eşidəndə evdə vaveyla qopdu.
• Onun birdən-birə qışqırığı ilə vaveyla yarandı.
• Məğlubiyyətdən sonra komandanın düşərgəsində böyük bir vaveyla baş verdi.
• [Əbülhəsən bəy:] Biz Təbriz küçələrində qopan bu vaveylanın təzə bir macəra olduğuna inanırdıq. (Bu nümunədə "vaveyla" müəyyən bir hadisənin səbəb olduğu qarışıqlıq və həyəcanı təsvir edir.)
Gördüyümüz kimi, "vaveyla" sözü sadəcə bir fəryadı deyil, daha geniş mənada bir çox insanın iştirak etdiyi səs-küylü, həyəcanlı və ya qorxulu bir hadisəni ifadə edir.