Vaysınma (f.is. "vaysınmaq"dan): Bu termin, əsasən Azərbaycan dilində, əsəb və ya həyəcanın ifadə olunduğu bir vəziyyəti, həmçinin bu vəziyyətin nəticələrini ifadə edir. Sadəcə olaraq "vaysınmaq" felinin isim şəklini deyil, daha geniş bir məna kəsb edir. Vaysınma, həddindən artıq narahatlıq, qorxu, stress və ya şoka bağlı fiziki və ya psixoloji reaksiyaları əhatə edir. Bu reaksiyalar titrəmə, əllərin və ayaqların soyuması, ürək döyüntüsünün artması, nəfəs darlığı, başgicəllənmə, hətta huşsuzluq kimi müxtəlif formalarda özünü göstərə bilər. Lüğətlərdə sadəcə "vaysınmaq" felinin isim formasını göstərməklə məhdudlaşmaq, vaysınmanın əhatə etdiyi geniş spektrli fiziki və psixi təzahürləri tam əks etdirmir.
Etimalogiyası: "Vaysınma" sözünün kökü "vaysınmaq" felinə gedib çıxır. "Vaysınmaq" sözünün etimologiyası tam aydın deyil, lakin türkcə köklərə malik olduğu güman edilir. Bəzi alimlər bu sözün, qorxu və ya həyəcandan yaranan fiziki reaksiyaları əks etdirən köhnə bir ifadə olduğunu irəli sürürlər. Əlavə tədqiqatlar bu sözün dəqiq mənşəyini və əvvəlki istifadə formalarını müəyyən etmək üçün zəruridir.
Cümlədə işlənməsi: Vaysınma, cümlələrdə həm fiziki vəziyyəti, həm də emosional vəziyyəti ifadə etmək üçün istifadə oluna bilər. Məsələn:
- Sınaqdan əvvəl şagirdlərdə güclü vaysınma müşahidə olundu.
- Qəfil baş verən hadisə onlarda dəhşətli bir vaysınmaya səbəb oldu.
- Soyuqdan əllərində vaysınma hiss olunurdu.
- Qaranlıq otaqda qalxdığı üçün uşaqda vaysınma başladı.
Yuxarıdakı nümunələr göstərir ki, "vaysınma" sözü müxtəlif kontekstlərdə, müxtəlif səbəblərdən yaranan fiziki və ya emosional reaksiyaları ifadə etmək üçün işlədilə bilər. Buna görə də, bu sözün lüğətlərdə daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilməsi vacibdir.