Yabı sözü Azərbaycan dilində əsasən "arıq, əldən düşmüş, yaraşıqsız" mənalarında işlənən bir sifətdir. Lüğətlərdəki bu qısa izahı daha genişləndirərək sözün semantik çalarlarını və işlənmə xüsusiyyətlərini aydınlaşdıraq.
"Yabı"nın kökü ehtimal ki, türk dillərindəki "yab-" morfemindən gəlir ki, bu da "arıqlamaq, zəifləmək, solmaq" kimi mənaları əks etdirir. Bu səbəbdən "yabı" sadəcə "arıq" deyil, daha geniş mənada fiziki zəiflik, əldən düşmüşlük, solğunluq, xəstəlik əlamətləri ilə müşayiət olunan bir vəziyyəti ifadə edir. Söz, insanlara və hətta heyvanlara (məsələn, misalda qeyd olunan "yabı at") tətbiq oluna bilər.
Misalda verilən "Dərviş yabısı hər evin yolunu tanıyar" ata sözü, dərin bir məna daşıyır. Burada "yabı" sadəcə fiziki arıqlıq deyil, həyatın sınaqlarından keçmiş, çətinliklərə alışmış, lakin öz məqsədinə nail olmaq üçün davamlı olan bir şəxsi ifadə edir. Dərvişin yabı görünüşü, onun dünyəvi mal-mülkdən uzaqlığı və ruhani axtarışlara həsr olunmuş həyat tərzinin nəticəsidir. Bu söz ilə zəhmətkeşlik, səbir, davamlılıq kimi keyfiyyətlər vurğulanır.
"Yabı" sözü, bəzən məcaz mənada da işlənə bilər. Məsələn, köhnəlmiş, istifadəsiz qalmış, əhəmiyyətini itirmiş şeylər üçün də işlənə bilər. Lakin bu mənada istifadə əsas mənadan fərqli olaraq nadir hallarda rast gəlinir.
Ümumiləşdirərək deyə bilərik ki, "Yabı" sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli çalarlar daşıya bilsə də, əsas mənası fiziki zəiflik, arıqlıq, solğunluq olmaqla yanaşı, həyatın çətinliklərinə alışmışlıq, səbirlilik və davamlılıq kimi məcazi mənaları da özündə əks etdirir.