izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mövc sözü Azərbaycan dilində köhnə fars dilindən (ərəb dilindən keçərək) gəlmiş bir leksik vahiddir. Əsas mənası "dalğa", "ləpə" olsa da, Azərbaycan ədəbiyyatında daha geniş, obrazlı mənada işlədilmişdir. Lüğətlərdəki "ağırağır bulud kimi fövclər" ifadəsi mövclərin həcmli, böyük və ağır olduğunu, "dərya kimi mövclər" ifadəsi isə onların sayının çoxluğunu, dəniz dalğaları kimi ardıcıl gəldiyini göstərir. Beləliklə, "mövc" yalnız "suyun səthindəki dalğa" mənası ilə deyil, həm də geniş mənada, hərəkətli, coşqun, bir-birinin ardınca gələn hər hansı kütləvi hadisəni, təbii fenomeni və ya obyektləri ifadə edə bilər.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, farsca kökündən gəldiyini və "dəniz dalğası" mənasını daşıdığını görərik. Lakin Azərbaycan dilində məcazi mənalar daha çox işlənmişdir. Məsələn, "mövc-mövc buludlar" deyəndə, buludların ardıcıl, kütləvi hərəkətini, "mövc-mövc insanlar" deyəndə isə, çoxlu sayda insanların axınını, hərəkətini ifadə edə bilərik. Bu zaman sözün həcmi, miqdarı və ardıcıllığı vurğulanır.

Ədəbiyyat nümunələrində "mövc" sözünün işlənməsinə diqqət etsək, onun poetik təsvirlər yaratmaqda necə ustalıqla istifadə olunduğunu görərik. A. Səhhətin misalında olduğu kimi, "Suyun mövcləri gəmini qoz qabığı kimi…" ifadəsi böyük dalğaların kiçik bir qayığı necə asanlıqla silkələdiyini və təhlükə altında qoyduğunu obrazlı şəkildə təsvir edir. Beləliklə, "mövc" sözünün semantik spektrinin genişliyi və onun poetik dilin zənginləşdirilməsindəki rolu açıq şəkildə görünür.

Nəticə olaraq, "mövc" sözünün mənasını yalnız "dalğa" ilə məhdudlaşdırmaq düzgün deyil. O, həm fiziki, həm də məcazi mənalarda işlənə bilən, poetik təsvirlərə imkan verən zəngin bir söz olaraq Azərbaycan dilinin leksik ehtiyatında özünəməxsus yer tutur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz