Şivən (fars. شِوَن) Azərbaycan dilində geniş mənada kədər, qəm-qüssə ifadə edən, səs-küylü və intensiv bir ağlama, fəryad, fəğan mənasında işlənən bir sözdür. Lüğətlərdə sadəcə "fəryad, fəğan, nalə, bərk ağlaşma, matəm, yas" kimi təriflənsə də, şivən daha çox içdən gələn, dərin bir kədər və ağrını ifadə edir. Sadəcə səs-küy deyil, həm də bu səs-küyün arxasında gizlənən, dinləyəndə qəlbdə əks-səda doğuran, acılı bir duyğunu əks etdirir.
Etimoloji baxımdan fars dilindən gələn "şivən" sözünün kökündə qüvvətli, intensiv bir hərəkət və ya səs ifadə edən bir element yatır. Bu mənada, "şivən" yalnız ağlama deyil, həm də bu ağlamanın dərinliyini, intensivliyini, içdən gələn təsirini vurğulayır. Fars dilindəki qohum sözlərin araşdırılması bu mənanı daha yaxşı aydınlaşdırmağa kömək edə bilər.
Cümlə içində istifadəsi nümunələri:
- Qəbri üstündə şivən saldı. (Burada şivən, kədərli, səs-küylü bir ağlama mənasında işlənir.)
- Xəbəri eşidən kimi şivən qopdu. (Bu cümlədə şivən, birdən-birə, kollektiv bir fəryadı ifadə edir.)
- Qəlbindəki şivən sözlə ifadə olunmurdu. (Burada isə şivən, kədərli duyğuların ifadə olunmayan, içdə qalan ağırlığını təsvir edir.)
- Seyyid, aşiq olalı bilmişəm aşiqlər işin; Ah imiş, nalə imiş, giryə imiş, şivən imiş. (Bu misal şivənin ah, nalə, giryə kimi digər kədər ifadə edən sözlərlə sinonim kimi işlənməsini göstərir, lakin şivənin daha dərin bir məna kəsb etdiyini də vurğulayır.)
Beləliklə, "şivən" sözü sadəcə bir leksik mənadan ibarət deyil, həm də kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar kəsb edə bilən, emosional yükü yüksək olan bir sözdür. Onun mənasını tam dərk etmək üçün həm dilin tarixini, həm də cümlə içində işlənməsini nəzərə almaq vacibdir.